Nil Yalter, 60.Venedik Bienali’nde & Altın Aslan Yaşam Boyu Başarı Ödülü

Nil Yalter, La Biennale di Venezia bünyesinde, Adriano Pedrosa’nın küratörlüğünü üstlendiği 60. Enternasyonel Sanat Sergisi, ‘Foreigners Everywhere|Stranieri Ovunque’ isimli sergiye katılıyor. La Biennale Arte 2024, 20 Nisan ve 24 Kasım tarihleri arasında Venedik’de yer alan Arsenale ve Giardini’de sanatseverlerle buluşuyor.

Yalter, bu sene düzenlenecek La Biennale tarafından Altın Aslan Yaşam Boyu Başarı ödülüne layık görülmüştü; ödül töreni ve açılış, 20 Nisan 2024 Cumartesi günü La Biennale di Venezia’nın merkezi olan Ca’ Giustinian’da gerçekleşiyor.

“Topak denilen bu koskoca çadırda, her şeyin belli bir nedeni var, çadırın her unsuru belli bir şeyi niteliyor. Örneğin pederşahi kavimlerin kara çadırlarına karşılık, topaklar kadının sahasıdır. Çatısı geniş bir yuvarlak halinde açıktır. Buradan ışık alır, kadının yöresini aydınlatır. Yerdeki kilimler ve çadırın ucundaki örgüler, tıpkı kadının saçları gibi bir süs, bir güzellik unsurudur. Yukarıdan aşağıya sarkan saçaklar ise bereketi simgeler.”
- Nil Yalter, Zeynep Oral ile röportaj. Milliyet Sanat Dergisi, 1974.

Yaratıcılık alanında bir iklime alışma ve arayış döneminin ardından, ülkesinden uzaktaki Yalter, doğrudan göçmenlerin yurtlarına veya çadırlarına gönderme yapan büyük ölçekli bir yapıt olan Topak Ev’i üretir. Bu yapıt tek bir giriş açıklığı olan dairesel bir mekanı yeniden üretir. Çadırdan deri parçaları ve yazar Yaşar Kemal’in göçebelik hakkında Türkçe ve Fransızca metinleri sarkmaktadır. Çadırda ayrıca, Nil Yalter’in ileride de ortak projeler geliştireceği, Musée de l´Homme’da çalışan etnolog Bernard Dupaigne’e ait bir metin yer alır. Metin (minyatür bir kozmos olan) yurt’un cinselleştirilmiş boyutunu ve geleneksel olarak erkek ve kadınlara atfedilen farklı rolleri inceler. Kadınlara ev işleri uygun görülmüştür, bu da kadınların yok olmaya yüz tutmuş bir hayat biçimini öngören bir mekanda kapalı kalmaları anlamına gelir. Bu yapıt ile Yalter ev ve yerinden edilme meselelerini göçebe topluluklarda ortaya çıktıkları şekliyle değerlendirir.

Büyük ve dairesel bir alanda yer alacak olan Topak Ev, Turkish Immigrants ve Ris-Orangis (1979) serilerinden poster ve video eserlerle, ve aynı zamanda Paris taşralarında yaşayan Portekizli göçmen işçilere dair bir video kesiti ile birlikte sergilenecek.Yalter bu videolarda bu göçmenlerin neler yaşadığını, nerede yaşadıklarını ve ne kadar kötü koşullarda çalıştıklarını göstermek ister.

KİTAP LANSMANI

Nil Yalter’in göçmenlik konusuna odaklanan kamusal alan müdahalesi Şu Gurbetlik Zor Zanaat Zor: Duvarlar (Exile is a Hard Job: Walls) serisine odaklanan aynı isimli İngilizce kitap, 2024 Nisan ayında, serinin 60. Venedik Bienali’nde gösterimi ve Nil Yalter’in Venedik’te Altın Aslan Yaşam Boyu Başarı Ödül töreni ile eş zamanlı olarak çıkıyor.

Yayında, afişlerin asım, dağıtım, sergilenme, yıpranma, değişim ve yok olma süreçlerine dair fotoğraflardan oluşan kapsamlı bir arşiv, Övül Durmuşoğlu’nun makalesi, Nil Yalter’in giriş yazısı ve projenin çeşitli şehirlerde serinin gerçekleşmesine öncülük eden Mira Benabeu, Sumesh-Manoj-Sharma, Zasha Colah, Melanie Wagner, Chéryl Gréciet, Eda Berkmen, Dirk Snauwaert, Rita Kersting, Stéphanie Airaud, Frank Lamy, Fabienne Dumont, Jerome O Drisceoil, Kader Attia, Edwige Baron on behalf of The Berlin Biennale, Hoor Al Qasimi, Vincent Sabourin, Nina Tabassomi, Gürsoy Doğtaş, Mayssa Fattouh, Clotilde Scordia, Mia Rigo and Ecem Ümitli’nin tanıklık yazıları yer alıyor.

Marta Herford Müzesi, Saha Derneği, Sharjah Sanat Vakfı, Kemal Servi, Arter, Galerist, Ludwig Müzesi, İstanbul Modern’in sponsorluğuyla ve 49 Nord 6 Est FRAC Lorainne, Green on Red Galeri, Sammlung Vebund, Spot Projects, Taxispalais Kunsthalle Tirol, Transfo: Emmaüs Solidarité, Ayşe Umur, Hainz Koleksiyonu, Zafer Yıldırım, Zeynep Yenel and Kerem Onursal desteğiyle hayata geçirilen yayın, serinin kendisi gibi kolektif bir çabanın ürünüdür.

Tasarımını Ayşe Bozkurt, koordinasyonunu Ekin Kohen, editörlüğünü Eda Berkmen’in üstlendiği yayın, Mas Matbaa tarafından basıldı. Uluslararası dağıtımı Walther Koenig tarafından yapılan Exile is a Hard Job: Walls yayını, İstanbul’da Arter Kitabevi’nden ve İstanbul Modern Mağaza’dan temin edilebilecek.

NİL YALTER HAKKINDA

Fransız feminist sanat akımının ve video sanatının 1970’lerdeki öncü temsilcilerinden olan Nil Yalter (d.1938, Kahire) lise öğrenimini İstanbul Amerikan Robert Kolej’de tamamladı. Bu dönemde dans, tiyatro ve resimle kendini ifade eden Nil Yalter pantomim yapmaya başladı ve yürüyerek gittiği Hindistan yolculuğunda da bunu sürdürdü. Sanatçı 1965’te Paris’e taşındı 1960’ların sonundaki Fransız karşıt kültür ve devrimci siyasal akımlarında etkin bir şekilde yer aldı. Göçmen kadın olma karakteristiği ile özdeşleşen Yalter, kültürel kimlik, etnik köken, göç ve feminizm gibi sosyal unsurları merkeze alan ve farklı medya kullanımıyla karakterize edilen kapsamlı çalışmalar üretir. Türkiye'de ilk interaktif sanat eseri üreten sanatçı olan Yalter, izleyicilerini de dahil ettiği çok sayıda projeye imza atmış, fotoğraf, belge, video art ve performanslarla belirli coğrafyalarda insan haklarının hassasiyeti konusunda mesaj vermeyi başarmış ve geniş bir kitle tarafından görünürlük kazanmıştır. 70’lerden itibaren ürettiği video, performans ve yerleştirme çalışmalarında hem bu toplumsal hareketlerin hem de etnoloji biliminin etkisi, sanatçıya özgü çoğul bir estetik içerisinde gözlemlenir. Ayrıca ilk resimlerinden günümüze, ürettiği tuvaller ve dijital çalışmalarında genel olarak soyut sanatın, özellikle de Rus Konstrüktivizm akımının etkilerini görmek mümkündür. Nil Yalter’in eserlerinde tüm bu etkilerin ve kişisel olan ile politiğin iç içe geçtiği, hatta yer yer otobiyografik sayılabilecek bir üslup söz konusudur.

Nil Yalter 2024 senesinde Venedik Bienali tarafından Altın Aslan Yaşam Boyu Başarı Ödülü'ne layık görüldü. Eserleri, Tate Modern, Centre Pompidou, Ludwig Müzesi, Long Beach Müzesi, İstanbul Modern ve Fonds National d’Art gibi pek çok kurum koleksiyonunda; bunun yansıra Art Collection Telecom, Colección Olor Visual, Reydan Weiss Collection ve Fundación Foto Colectania gibi pek çok özel koleksiyonda yer almaktadır. Yalter, 10. Gwangju Bienali (2014), 15. Sharjah Bienali (2023), 13. Istanbul Bienali (2013) ve 60. Venedik Bienali'ne (2024) dahil olmuştur. En güncel kişisel sergileri arasında 2019 senesinde Ludwig Müzesi, MAC-VAL, ve Hessel Müzesi'nde gerçekleşen sergileri, 2016 senesinde FRAC Lorraine ve ARTER'de gerçekleşen sergileri, 2012 ve 2010 senelerinde Centre Pompidou gerçekleşen sergileri sayılabilir. Eserleri, MoMa New York (2023), Palais de Beaux-Arts (2018), WIELS. The Absent Museum (2017), Tate Modern (2016), Centre Pompidou (2013, 2009), Long Beach Müzesi (2011), PS1 MOMA (2008) ve CGAC Santiago de Compostela (2007) başta olmak üzere pek çok kurumda karma sergilerde yer almıştır.